“Iedereen moet zelf weten wat die eet“. Toch? Waarom sloten we Jeffrey Dahmer dan op? Nou simpel, omdat hij een seriemoordenaar en kannibaal was. Als we er een ‘extreem’ voorbeeld bijhalen is het voor iedereen duidelijk dat “Iedereen moet zelf weten wat die eet” niet altijd op gaat. Wij zijn helemaal vóór de vrijheid van keuze (halleluja 🙌) en keuzevrijheid betekent ook dat we de vrijheid van anderen moeten beschermen! In dit artikel onderzoeken we hoe gezamenlijke verantwoordelijkheid bijdraagt aan individuele autonomie.

Voordat we aan dit artikel beginnen, raad ik je aan om onderstaande video over consent te bekijken. Als je deze nog niet hebt gezien, zal het je geheugen opfrissen en je inzicht verdiepen 😇

Wat is Consent en Waarom is het Belangrijk?

Definitie consent: Consent is de vrijwillige, geïnformeerde en expliciete toestemming van alle betrokken partijen om deel te nemen aan een specifieke handeling of situatie. Het gaat om duidelijke communicatie waarbij iedereen zijn of haar grenzen en voorkeuren kan aangeven zonder druk, dwang of manipulatie. Consent kan op elk moment worden gegeven of ingetrokken en moet altijd gerespecteerd worden​​.

Vrijwillig betekent dat de persoon zonder enige vorm van druk of dwang akkoord gaat. Dit zorgt ervoor dat de keuze echt van henzelf komt en niet door externe factoren is beïnvloed.

• Voorbeeld: Een vriend zegt enthousiast “Ja” tegen samen eten. Als hij met tegenzin “Ja” zegt na aandringen, is dat niet vrijwillig.

Geïnformeerd betekent dat de persoon alle relevante informatie heeft om een weloverwogen beslissing te nemen. Dit zorgt ervoor dat ze weten waar ze mee instemmen en wat de consequenties zijn.

• Voorbeeld: Stel je voor dat een supermarkt zegt: “Wil je melk kopen?” Zonder verdere details over de herkomst, hoe de melk is verkregen, wat er met de kalveren is gebeurd, en de impact op het klimaat, nu ben je slecht geïnformeerd waar je nou eigenlijk antwoord op geeft.

Expliciet betekent dat de toestemming duidelijk en ondubbelzinnig is. Dit voorkomt misverstanden over wat wel en niet is toegestaan.

• Voorbeeld: Een duidelijke “Ja, graag” op de vraag “Wil je thee?” is expliciet. Een vage instemming zoals “Misschien” is dat niet.

Toestemming moet gegeven worden zonder enige vorm van druk, dwang of manipulatie. Dit zorgt ervoor dat de persoon echt vrij is om te kiezen zonder zich gedwongen te voelen.

• Voorbeeld: Je bent op een werk borrel en er word constant bitterballen aangeboden en je word scheef aangekeken als je het aanbod afwijst. Doordat er sprake is van sociale druk om mee te doen wat wellicht belangrijk is voor je carrière, kun je niet langer spreken van een vrijwillige “ja”.

Consent is een dynamisch proces en kan op elk moment worden gegeven of ingetrokken. Dit respecteert de veranderende gevoelens en grenzen van een persoon.

• Voorbeeld: Iemand die akkoord gaat met een etentje maar later niet meer wil komen, moet gerespecteerd worden.

Respect is de kern van consent. Door de grenzen en beslissingen van anderen te respecteren, tonen we dat we hun autonomie en waardigheid waarderen.

• Voorbeeld: Als iemand geen vlees wil eten op een BBQ, respecteer je hun keuze door hen niet te pushen of dwingen om toch vlees te eten.

Deze elementen zorgen samen voor respectvolle en ethische interacties. Zowel met mensen als met dieren, en versterken de kernwaarden van individuele vrijheid, respect, gelijkheid, veiligheid en vertrouwen.

De onzichtbare betrokken partij.

Stel je voor dat je een vriend vraagt: “Wil je een stuk taart?” Je vriend antwoordt enthousiast: “Ja, graag!”. Dit is een voorbeeld van expliciete, vrijwillige en geïnformeerde toestemming tussen twee personen. Hier is de redenering “iedereen moet zelf weten wat die eet” volledig valide. Beide partijen zijn direct betrokken en akkoord.

Maar wat nou als het niet mijn taart is en ik vertel mijn vriend dat het niet mijn taart is, maar toch vraag of hij een stuk wil. Wederom antwoordt hij met een “Ja, graag” en dat is een expliciete, vrijwillige en geïnformeerde toestemming tussen twee personen. Echter, we vergeten een belangrijke partij, namelijk de eigenaar van de taart.

Best logisch als ik dit zo zeg, toch?

Deze taart is gemaakt van melk van een koe, van eieren van een kip en gelatine gemaakt van een varken. De koe maakt melk en is dus eigenaresse van de melk. De kip legt een ei en is dus eigenaresse van het ei. En het varken is eigenaar van zijn botten en vlees.

Nu komt de hamvraag (pun intended): hebben deze partijen zonder druk, dwang of manipulatie en dus vrijwillig, geïnformeerd en expliciet toestemming gegeven voor het maken van deze taart? En dat jij deze taart aan jouw vriend geeft?

Als je het antwoord niet weet, het antwoord is nee, dat hebben ze niet.

Wat als de andere betrokken partij geen consent kan geven?

Soms kan de andere betrokken partij geen consent geven. Denk aan de video hierboven; iemand die bewusteloos is. Maar denk ook aan partijen, zoals kinderen, zwakbegaafden, ernstig zieke mensen, of dieren. Zij kunnen geen expliciet consent geven vanwege hun beperkte vermogen om volledig geïnformeerde beslissingen te maken.

Dit vormt een probleem omdat er toch beslissingen genomen moeten worden die hun welzijn beïnvloeden. De oplossing is ons inlevingsvermogen. Zo kunnen we ervan uitgaan dat iemand die bewusteloos is geen behoefte heeft aan seks. Iemand die ziek is zal behoefte hebben aan beter worden. Een kind zal behoefte hebben aan goede begeleiding om een gezond, gelukkig en participerende lid van de maatschappij te worden. We kunnen ervan uit gaan dat een dier niet dood wil. En we kunnen ervan uitgaan dat een dier niet misbruikt wil worden. En we kunnen ervan uitgaan dat een dier niet geïnsemineerd wil worden.

Jij hebt de verantwoordelijkheid om respectvol en ethisch te handelen en keuzes te maken die het welzijn en vrijheid van anderen beschermt. Binnen die verantwoordelijkheid, heb jij alle vrijheid om zelf te eten wat je wil.

Kiezen voor een ander:

Kiezen voor anderen is precies wat we willen vermijden! Het opleggen van onze leefwijze aan anderen gaat tegen onze filosofie in. Door echter rekening te houden met de behoeften en het welzijn van anderen, kunnen we hun vrijheid en welzijn vergroten.

Toch handelen we niet altijd op deze manier. Hier zijn enkele voorbeelden van hoe onze keuzes vaak ten koste gaan van de vrijheid en het welzijn van anderen:

• Eieren Kopen: Als ik kies om eieren te kopen, geef ik geld aan bedrijven die kippen houden, fokken en slachten. In nadeel van hun welzijn en vrijheid en naar alle waarschijnlijkheid tegen hun wil. Door te kiezen ben ik een participant en ben ik medeverantwoordelijk. Door een ei te kopen ontneem ik de ander de vrijheid om te kiezen en leg ik mijn wil op aan de ander.
  Heb ik een keuze? Ja, ik kan (gemakkelijk) een alternatief kopen zoals een plantaardige ei-vervanger, kikkererwtenmeel, chia zaad, banaan, appelmoes of iets dergelijks.
• Melk Kopen: Als ik kies om koemelk of andere zuivelproducten te kopen, geef ik geld aan bedrijven die koeien houden, fokken en slachten. In nadeel van hun welzijn en vrijheid en naar alle waarschijnlijkheid tegen hun wil. Door te kiezen ben ik een participant en ben ik medeverantwoordelijk. Door zuivelproducten te kopen ontneem ik de ander de vrijheid om te kiezen en leg ik mijn wil op aan de ander.
  Heb ik een keuze? Ja, ik kan (gemakkelijk) een alternatief kopen zoals plantaardige melk, plantaardige kaasvervangers, soja yoghurt enzovoort.
• Vlees Kopen: Als ik kies om het vlees van een dier te kopen, geef ik geld aan bedrijven die dieren (kippen, koeien, varkens, vissen, etc) houden, fokken en slachten. In nadeel van hun welzijn en vrijheid en naar alle waarschijnlijkheid tegen hun wil. Door te kiezen ben ik een participant en ben ik medeverantwoordelijk. Door het vlees van een dier te kopen ontneem ik de ander de vrijheid om te kiezen en leg ik mijn wil op aan de ander. Heb ik een keuze? Ja, ik kan (gemakkelijk) een alternatief kopen zoals groente, fruit, peulvruchten, granen, noten en zaden, maar ook bewerkte voedingsmiddelen zoals vleesvervangers.
• Honing, zijde, leer en wol; ik kan een keuze maken, dat betekent dat ik medeverantwoordelijk ben voor de impact op de vrijheid en welzijn van de ander. Naar alle waarschijnlijkheid is het niet betalen van een industrie om deze dieren uit te buiten, fokken en slachten beter voor hun welzijn en vrijheid. Waardoor mijn keuze heel simpel is om te kiezen voor een alternatief. Lees hier meer over wat er nou allemaal vegan is en wat niet <<

Maak de keuze waar iedereen mee akkoord kan gaan

De conclusie is vrij simpel: als we geloven in persoonlijke vrijheid, dan hebben we ook de verantwoordelijkheid om die vrijheid voor iedereen te beschermen – niet alleen voor degenen die ons uitkomen, maar voor iedereen. Wil je een stap in de goede richting zetten? Vraag dan eens voedingsadvies aan om te ontdekken hoe je eenvoudig plantaardige keuzes kunt maken zonder concessies te doen aan je gezondheid.